LẠI NGỚ NGẨN: Thu hồi điện thoại di động quá hạn xử dụng – Chuyện thật như đùa.

Theo Quyết định số 50/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Từ ngày 01/01/2015, toàn bộ các điện thoại di động quá hạn sử dụng sẽ bị thu hồi, tiêu hủy.

                Điện thoại di động – Phương tiện quan trọng trong dời sống hiện đại

Mặc dù quyết định được ký từ 2013. Nhưng đến nay mới được công bố trên báo Thanh Niên. Từ trước khi có quyết định tới nay chưa hề nghe nói bất cứ thông tin về một cuộc  thảo luận hay điều tra nào về vấn đề này. Nó cho thấy một kiểu ra quyết định một cách ngẫu hứng. Không dựa vào cơ sở nào cả. Một chuyện thật như đùa và chắc chắn một điều: Không thể thực hiện.

Một quyết định bất khả thi.

Điện thoại di động là phương tiện liên lạc ngày càng rộng rãi và đóng vai trò quan trọng trong đời sống, sinh hoạt của con người. Điều đó không có gì phải tranh cãi.

Thị trường điện thoại di động của Việt Nam có tới hơn 90% có nguồn gốc từ Trung Quốc. Ước tính khoảng 50% trong đó là điện thoại nhập lậu. Riêng yếu tố nguồn gốc nhập thương mại từ Trung Quốc đã không thể kiểm soát được về số lượng lẫn chất lượng. Trong khi kể cả các hãng sản xuất điện thoại danh tiếng hàng đầu thế giới từ khi ra đời cho đến nay chưa hế thấy có bất cứ quy định hay tiêu chuẩn nào về “hạn sử dụng điện thoại” cũng như các thiết bị điện tử khác được đề cập trong quyết định này: Máy tính.; CPU, máy in, máy fax, máy scaner, máy chụp ảnh, quay phim, DVD.v.v. Vậy cơ sở nào để xác định hạn sử dụng?

Ở các nước phát triển. Điện thoại di động được bán với hình thức Hợp đồng cam kết sử dụng mạng. Người dùng điện thoại không phải trả tiền mua điện thoại mà trả tiền cho gói cước mình đăng ký sử dụng. Vì thế, khi hết thời hạn hợp đồng của gói cước, điện thoại thường được thải bỏ vì người dùng sẽ ký hợp đồng khác, sẽ nhận được điện thoại khác. Nếu có hư hỏng trong thời gian hợp đồng thì tùy theo lý do, người sử dụng sẽ phải trả thêm tiền điện thoai nếu lỗi do người dùng hoặc được cấp điện thoại khác nếu do lỗi kỹ thuật, lỗi do nhà sản xuất… Người sử dụng cũng có thể yêu cầu đổi điện thoại mình ưa thích bằng cách bù tiền nếu điện thoại yêu cầu có giá trị cao hơn loại đi kèm hợp đồng đã ký. Đây vừa là hình thức kinh doanh liên kết hữu hiệu, cạnh tranh công bằng. Vừa là cơ sở kiểm soát chất lượng điện thoại, thời gian sử dụng rất văn minh,  thực tế.

Ở Việt Nam, thiết bị di động được bán riêng, phí dịch vụ tính riêng, không liên quan gì với nhau cả. Nhà nước cấp phép cho Doanh nghiệp bán thiết bị  đện tử, điện thoại di động để thu thuế. Gần đồng nghĩa như thiết bị đó là do nhà nước bán cho người dân. Cho phép bán một món hàng  hoàn toàn không có thời hạn sử dụng rồi lại tự đặt ra quyết định thu hồi, tiêu hủy vì lý do “hạn sử dụng” thì cơ sở nào để thực thi nếu không nói là lừa đảo?

Rác thải công nghiệp – Tương lai Việt Nam là một bãi rác khổng lồ với đủ thứ nguy hại

Việc ra quyết định 50/2013/QĐ/TTg làm liên tưởng tới một số quyết định trước đây như:

-          Quyết định phạt nông dân dùng phân bón giả (BNN&PTNT)

-          Quyết định xử phạt người đội mũ bảo hiểm kém chất lượng (BCA)

-          Thu hồi xe cơ giới, xe  gắn máy hết hạn sử dụng (BCA, BGTVT).

-          ..

Bài học rút ra tư những quyết định kiểu “trời ơi” như thế là: Một quyết định, một chế tài pháp luật sẽ không thể thực hiện nếu nó không được xem xét một cách hợp lý và mang lại hiệu quả thực tiễn.

Điện thoại di động mới có ở Việt Nam trong khoảng hơn chục năm trở lại đây. Các loại điện thoại cũ chỉ cách đây 3-4 năm đã gần như hoàn toàn không còn thấy cả ở cửa hàng lẫn người dùng do sự cuốn hút của các loại điện thoại thế hệ mới. Vậy tại sao không nghĩ đến kiểm soát chất lượng đầu vào của thị trường mà lại đi chú ý vào đầu cuối là rác thải của nó?

Nếu vì mục đích bảo đảm an toàn sức khỏe hoặc môi trường thì trong thực tế: Các tai nạn liên quan điện thoại đều là do điện thoại kém chất lượng – chủ yếu do Trung Quốc sản xuất. Mọt vài sự cố cá biệt do người dùng sử dụng ở nơi nguy hiểm gây cháy nổ (cây xăng). Như vậy, ở Việt Nam chỉ cần chặn và kiểm soát được chất lượng điện thoại từ Trung Quốc thì vấn đề an toàn sẽ được giải quyết.

Về vấn đề môi trường, phải thừa nhận là các thiết bị điện tử không còn sử dụng là loại rác thải nguy hại. Nguy hai chính của rác thải thiết bị điện tử cơ bản là từ hai lý do: Là loại chất thải rắn, khó xử lý và lý do thứ hai: Các loại chất độc hại sinh ra khi để ngoài môi trường rác. Như vậy thì phải là khuyến khích, đặt ra phương án thu gom rác thải là thiết bị điện tử không còn sử dụng từ người dân chứ không thể là thu hồi !

Không lẽ ông Thủ tướng không thể suy luận nổi cái lý lẽ đơn giản như vậy trước khi ký một quyết định lạ lùng đến vậy?

Bỏ cái lớn, cái đáng lo để  lo cái vụn vặt.

Nói về thiết bị điện tử nói chung. Việt Nam đã và đang là bãi rác thật sự của các loại thiết bị, máy móc công nghiệp quá hạn sử dụng. Từ các loại phương tiện cơ giới cồng kềnh, tơi các thiết bị điện tử sconhand bị thải loại ở nước ngoài được nhập về là một vấn nạn mà trong tương lai gần Việt Nam khó mà xử lý. Việc quản lý và kiểm soát được chất lượng các sản phẩm này chính là kiểm soát thất thoát, nâng cao hiệu quả kinh tế. Nó mới đúng với vai trò và tầm mức quản lý của vị trí Thủ tướng Chính phủ.  Việc ban hành Quyết định 50/2013/QĐ/TTg cho thấy thêm một ví dụ về cung cách quản lý yếu kém và thiếu thực tế. Không chỉ làm tổn hại hình ảnh một Thủ tướng mà nó bộc lộ cả bộ máy tham mưu thật sự thiếu vắng năng lực thật sự.